Je kunt het je nauwelijks voorstellen, maar badderen en douchen was vroeger helemaal niet zo vanzelfsprekend als het nu is. Ten tijde van de industrialisatie en verstedelijking had persoonlijke hygiëne nog geen prioriteit. Wanneer is de badkamer eigenlijk ontstaan? 

Sanitation Laws

Het was een andere wereld. Niet iedereen had een auto of tv, laat staan internet – en van glasvezel had men nog nooit gehoord. Steden werden overspoeld door epidemieën. In Amerika werden daarom de ‘sanitation laws’ in het leven geroepen: een wet die het verplicht stelde om een wasgelegenheid en toilet in huizen aan te brengen. In 1910 gebeurde iets soortgelijks in Nederland. Pas in 1965 moesten alle nieuwbouwwoningen echt een badkamer hebben zoals we die nu kennen.

De eerste toiletpot met spoelmogelijkheid

Meubelmaker Joseph Bramah en klokkenmaker Alexander Cummings ontwierpen samen de eerste toiletpot die kon doorspoelen, maar het grote publiek had nog geen budget voor een dergelijke ingewikkelde en dus kostbare uitvinding. En nog niet iedereen was aangesloten op het riool, dat overigens nog steeds aantoont waarom hygiëne noodzakelijk is. Toen er eenmaal waterleidingen waren aangelegd, was er de mogelijkheid om in een badkamer ketels aan te brengen waarmee men op elk tijdstip warm water had. Voorheen gebeurde dit via waterreservoirs die met hout en kolen warm gestookt werden. 

Gas en elektriciteit

Later maakten hout en kolen plaats voor gas en nog later voor elektriciteit. Ook het riool, en daarmee de mogelijkheid om afvalwater af te voeren, was een belangrijke factor in de persoonlijke en grootstedelijke hygiëne. Aanvankelijk hadden ook hiertoe alleen de rijken beschikking. Gelukkig kwam de massaproductie snel op gang, waardoor ook minderbedeelden zich fatsoenlijk konden wassen. Het aantal epidemieën nam zienderogen af. 

Badderen

Badderen deden mensen ooit in de slaapkamer, in een tobbe, voordat de echte badkamer in zwang raakte. Je ziet het wel eens in films. De eerste badkuipen werden in de 19de eeuw gemaakt van koper, een materiaal dat de warmte goed vasthoudt. In Frankrijk, Amerika en Engeland ontstonden ruimtes waarin niet alleen een bad, maar ook een wastafel, toilet en eventueel een bidet waren geplaatst. De aparte douche werd later uitgevonden. 

Douche

De term douche komt uit het Frans en is in vele talen doorgevoerd. Nederlanders noemden de douche aanvankelijk stort (in Zuid-Afrika wordt het nog steeds zo genoemd) of stortbad. Een stortbad in deze tijd houdt in dat je een emmer met water over iemand heen kiepert, zoals in sauna’s gebeurt. De eerste douche werd in 1810 uitgevonden, door wie is onbekend. Het was een buizenconstructie die uitkwam op een bassin, waaronder een soort trechter het water doseerde. Een constructie die je nog wel eens terugziet in documentaires over mensen die zelfvoorzienend in de natuur leven. Pas veel later kwamen de douchecabines er: in de jaren 70 douchte iedereen immers nog met een gordijn.